Symptomen bij gebitsproblemen:

Het gebit van een konijn is door de lange schedel en kleine mondopening voor het grootste deel verborgen. Afwijkingen aan het gebit kunnen dan ook ongemerkt ontstaan. Het is daarom van belang op tekenen te letten die kunnen wijzen op een gebitsprobleem.

• Het meest opvallende symptoom is het niet kunnen eten terwijl er wel interesse is in voer.
• Spelen met eten en het niet weg kunnen krijgen van groente en hooi. Soms kan een konijn een groente blad eenvoudig weg niet wegkauwen. Zie de film onderaan deze pagina!
• Speekselen, waardoor de huid rond de bek ontstoken kan raken.
• Oog- en neusuitvloeiing door ontsteking van de traanbuizen (= dacryocystitis).
• Verhoogde traanproductie.
• Zwellingen aan de kop door abcessen.
• Slechte conditie en slechte vacht.
• Problemen met het maagdarmkanaal, omdat de darmen niet goed werken als het konijn niet eet. Zoals diarree of verstopping.
• Vermageren.
• En vooral ribbels op de tanden = een aanwijzing voor ADD - Acquired Dental Disease.

 Vooral een natte kin is een aanwijzing voor een gebitsprobleem!

Tandproblemen zijn makkelijk te zien

Een probleem aan de tanden kunt u als eigenaar zelf eenvoudig opmerken door de lip op te tillen. Wikkel het konijn in een handdoek en spreid de lippen zodat u de tanden kunt nakijken. Op deze manier kunt u de stand en de vorm van de tanden beoordelen en ook of de afslijting van de tanden goed is. Normale snijtanden zijn boven en onder ongeveer even lang, ze zijn wit en glanzend, zonder ribbels. En vanaf de zijkant gezien staan de onder snijtanden net achter de boven snijtanden.

Diagnose van een kiesprobleem ....

Wanneer u vermoedt dat uw konijn problemen heeft met het gebit is het belangrijk om naar uw dierenarts te gaan. Deze zal het gebit en de kop controleren. En met een oorkijker met een speciaal opzet stuk kan er in de bek gekeken of er kies afwijkingen zijn.

Het is belangrijk dat er op de juiste manier de kiezen te bekijken. We wikkelen het konijn in een handdoek en kijken dan met een ijzeren opzet stuk  Omdat er een verkeerd opzetstuk gebruikt wordt of dat het konijn het niet goed toelaat zonder verdoving.

Een onjuiste bekinspectie ....

Indien er gebruik gemaakt wordt gemaakt van een plastic opzetstuk op de oorkijker dan kan er geen goede inspectie uitgevoerd worden van de kiezen van het konijn. Er wordt namelijk door een kleine opening gekeken, we noemen dit tunnelvisie. En een konijn bijt vaak het plastic opzet stukje kapot.

Een bekinspectie op de juiste wijze ....

Als konijnen dierenartsen gebruiken wij een speciaal opzetstuk op de oorkijker.

Een zogenaamde metalen spreider wordt op de oorkijker gezet. Daarbij is het belangrijk dat de spreider zo in de mond ingebracht wordt, dat als de spreider geopend wordt deze om de kiezen heen naar achteren geschoven worden. Op die manier worden de wang en de tong opzij gedrukt en zijn de kiezen van voor naar achteren goed te inspecteren.

 Is elke haak die we zien een probleem?

Op het moment dat er in de bek gekeken wordt moet er goed gekeken worden of er haken zijn die wonden in de tong of in de wang veroorzaken. Er zijn namelijk haken op de kiezen die fysiologisch zijn , dat wil zeggen dat ze normaal zijn en en geen reden zijn voor een gebits behandeling. De haken ontstaan doordat de konijnen zijdelings kauwen en doordat onderkaak smaller is dan de bovenkaak wordt de binnenkant van de kiezen niet volledig bereikt en kunnen er fysiologische punten ontstaan die er als haken uitzien, maar geen haken zijn. Er is namelijk geen tong wond!

We noemen dit fysiologische haken ....

Hieronder zijn de normale kiezen te zien met scherpe glazuurrichels op de kiezen.

Een konijn krijgt zijn blad groente niet weggekauwd!

Op de film hieronder is te zien dat een konijn met vergeefse moeite zijn groente probeert op te eten. Hij krijgt het eenvoudigweg niet weggekauwd. De oorzaak is dat er geen scherpe glazuurrichels op de kiezen aanwezig zijn waarmee hij hooi en groente klein kan kauwen.

Stille darm of niet meer willen eten en geen of weinig ontlasting ....

Indien een konijn niet eet en poept en daarbij speekselt + een natte kin dan is er eigenlijk altijd een gebitsprobleem als oorzaak van de stille darm aanwezig. Deze moet dan onder verdoving behandeld worden. Indien er door een andere oorzaak dan een gebitsprobleem een stille darm is ontstaan dan is het beter voor het konijn om met een bekinspectie zonder verdoving het gebit te inspecteren. Indien er geen gebitsprobleem aanwezig is dan kan er een juiste behandeling ingesteld worden zonder dat een verdoving het konijn nog meer belast.

Zie op de volgende pagina's over wat we kunnen doen bij kiesproblemen bij konijnen.

Let op er zijn ook andere oorzaken dan het gebit als oorzaak aan te wijzen om niet te eten ....

Lees onze pagina over andere oorzaken om niet te eten ....

Overige oorzaken voor gebitsproblemen:

Naast de eerder genoemde voedingsfouten zijn er nog een aantal andere oorzaken voor gebitsproblemen bij het konijn. Vaak zijn er dan afwijkende tanden te zien of is er een natte kin te zien doordat het konijn overmatig speekselt.

We zullen de voornaamste hier voor u op een rijtje zetten:

• Trauma; wanneer een tand door ongeluk oftewel een trauma (bijvoorbeeld ten gevolge van een klap of val) verloren gaat kan de tand na verloop van tijd weer terug groeien. Deze tand kan dan weer normaal aangroeien of  verkeerd groeien waardoor een afwijkende stand ontstaat. Soms groeit de tanden helemaal niet meer terug. De tegenoverliggende snijtanden slijten dan niet af en zullen door blijven groeien.
• Fracturen (= breuk) van de kaak waardoor de positie van de snijtanden of kiezen veranderd is.
• Afwijkend kauwgedrag: een oorzaak kan een facialis paralyse zijn - de verstrakte kauwspieren zorgen voor een afwijkende kauwbeweging: https://www.dierenkliniekwilhelminapark.nl/dierinfo/konijn/facialis paralyse.html
• Genetisch. Er komt een genetische afwijking voor bij het konijn waarbij de bovenkaak te kort is. Hierdoor lijkt het alsof de onderkaak te lang is. Op jonge leeftijd zien we dan al de eerste problemen ontstaan. Als je een konijn aanschaft controleer dan zeker bij een jong konijn of de tanden goed staan!

Dit zijn gebitsproblemen waar je tegen aan kunt lopen bij een konijn dat niet eet.

Zijn er andere problemen waarom een konijn niet goed eet:  jazeker ....

Het is niet altijd een gebitsprobleem waardoor een konijn niet eet en geen of weinig keutels heeft = een stille darm heeft. Indien er geen gebitsprobleem te zien is zal er verder gezocht moeten worden!

We voelen dan de buikholte na en vooral of er een afwijking aan de maag of darmen te voelen is en of er een afwijkende blaas te zien is. We maken dan een röntgenfoto van de buik en borstholte.

Wat kunnen we op een rontgenfoto zien wat aanleiding geeft om niet te eten:

Een urethra-, blaas- of een niersteen of een verkalking in de blaas.

Gas in maag of darmen en vooral gas in de blinde darm kijken we dan na.

Verkalking (= witting) bij de baarmoeder bij een niet gesteriliseerd konijn, met metastases (= uitzaaiingen in de longen).

Bloedonderzoek:

We kijken dan na of er nierfalen is (= een verhoogd ureum/kreatinine).

En de laatste jaren kijken we in het bloed na of er een verhoogde DGGR lipase is dat een aanwijzing geeft of er een pancreatitis (= alvleesklier ontsteking) is.

Verharen kan ook een probleem geven.

Bij bepaalde kleurslagen zien we een megacolon of dysautonomie van de darmen.

Als u als dierenarts meer wilt weten over de problematiek dat niet gerelateerd is aan een gebitsprobleem dan kunt u ons een email sturen dan sturen we u een antwoord terug met onze adviezen over verdere diagnostiek bij een konijn met verminderde eetust of een stille darm.

Gebitsproblemen door verkeerde voeding:

Er zijn twee stromingen die het ontstaan van gebitsproblemen verklaren.

1. Te weinig slijtage door het eten van onvoldoende ruwvoer, zoals hooi en dergelijke.

2. Onvoldoende opname van calcium en vitamine D zorgt dat er metabolic bone disease ontstaat. Het bot van de kaken wordt slapper en slapper.

Naar onze mening als dierenartsen van Dierenkliniek Wilhelminapark is de 2e optie de voornaamste oorzaak van het ontstaan van gebitsproblemen:

 Het calcium en vitamine D tekort is de

 voornaamste oorzaak van het ontstaan

 van gebitsproblemen!

ADD - Acquired Dental Disease = verkregen gebitsprobleem ....

Konijnen hebben een ongewone calciumstofwisseling. Wanneer een konijn voeding met te weinig calcium en vitamine D krijgt ontstaat er een tekort aan calcium in het bloed.

Een konijn dat bijvoorbeeld gemengd voer krijgt eet vaak alleen de lekkere dingen op. Het zal vaak de bikskorrels die er tussen zitten laten liggen. Deze bikskorrels zijn juist belangrijk voor de calcium en vitamine D opname van het het konijn en het krijgt dus te weinig hiervan. Dit zal er toe leiden dat het konijn calcium uit zijn kaakbot gaat halen.

Hierdoor ontstaat botontkalking. Dit heet osteodystrofie, of medisch niet helemaal correct, "osteoporose".

Het kaakbot wordt slapper en de kieswortels slijten niet op elkaar af, maar groeien het kaakbot in. Als ze tegen de cortex aangroeien die stevig is dan gaan de kiezen scheef groeien. Het gevolg hiervan is dat er slijtage problemen ontstaan waardoor haken gevormd worden! 

In de bovenkaak gaan de haken uitgroeien richting het wangslijmlvlies en in de onderkaak gaan de haken richting de tong uitgroeien.

Te weinig calcium en vitamine D ...

Door calciumtekort kan een aantal problemen ontstaan zoals:

• Afwijkende stand (malocclusie) van de kiezen doordat de kiezen losser in het kaakbot komen te staan. Hierdoor ontstaan, door afwijkende slijtage, haken op de kiezen welke de tong en de wang kunnen beschadigen.

• Afwijkende stand (malocclusie) van de snijtanden waardoor deze niet goed op elkaar afslijten. Ze kunnen in een verkeerde richting groeien en worden daardoor te lang. Ook kunnen de bovensnijtanden scheef gaan groeien zodat ze naar buiten gaan wijken en niet meer op de ondersnijtanden afslijten.
• Glazuur defecten van de snijtanden waardoor horizontale richels ontstaan in de snijtanden.

• Wortels kunnen in de verkeerde richting gaan groeien. Ze kunnen richting het bot groeien als door botontkalking de tegendruk van het bot wegvalt. Hierdoor kunnen standsafwijkingen met als gevolg slijtage problemen zoals haken ontstaan. Ook kunnen er door de losse elementen bacteriën onder het slijmvlies komen waarna ontstekingen en abcessen ontstaan.

Op de onderstaande foto's zijn haken op de kiezen van de onderkaak en de bovenkaak te zien: onderkaak = tongwond en bovenkaak  wangslijmvlieswond ....

Op de onderstaande foto's zijn haken op de kiezen van de onderkaak en de bovenkaak te zien. Klik op de foto voor een uitvergroting.

Niet altijd geven de haken op de onderkaak tongwonden en op de bovenkaak wangslijmvlieswonden ....

Op de onderstaande foto's zijn haken te zien die zich niet aan de regels houden: dit zijn de uitzonderingen: zie hieronder de linker foto's ....

En we laten de langste haak zien die we ooit hebben gezien bij een konijn: rechter foto's ....

Teveel calcium...

Een te hoog calciumgehalte in de voeding zal juist leiden tot een stijging van het calciumgehalte in het bloed. Hierdoor ontstaat, in tegenstelling tot bij andere diersoorten, een verhoging van het calcium in de urine waardoor blaaszand of blaasstenen kunnen optreden. Geef dus nooit knaagstenen aan een konijn want deze bevatten teveel calcium! Houd 20 gram per kilogram lichaamsgewicht voor uw konijn aan. Let op dat uw konijn niet teveel konijnenvoer eet. Dan wordt het namelijk te dik en ook krijgt het teveel calcium binnen.

De juiste hoeveelheid konijnenvoer is van levensbelang voor je konijn!

Een diëet voor het konijn moet aan de volgende voorwaarden voldoen.

• onbeperkt hooi
• 20 gram konijnenvoer (biks) per kilogram lichaamsgewicht
• groenvoer

Goed voer...

Het is dus belangrijk om een konijn een goed uitgebalanceerd dieet te geven. Dit bestaat uit veel hooi van goede kwaliteit, groenvoer en bikskorrels. Als uw konijn selectief eet (alleen de lekkere dingen uit het voer opeet) geef het dan een bikskorrel. Goed voer in een goede verhouding is ook heel belangrijk voor een goede darmwerking. Het is ook van belang dat een konijn de juiste hoeveelheid voer krijgt. Houd 20 gram per kilogram lichaamsgewicht voor uw konijn aan. Let op dat uw konijn niet teveel konijnenvoer eet.

Kijk voor meer informatie over de voeding bij het konijn en de twee soorten keutels die konijnen hebben op onze andere website: www.dierenkliniekwilhelminapark.nl bij voeding

Wij raden aan...

Wij als dierenartsen van Dierenkliniek Wilhelminapark adviseren om brokjes uit één stuk te geven en geen gemengd voer!

Supreme Science Selective...

Selective is speciaal ontwikkeld voor konijnen die erg kieskeurig zijn met eten en alleen de lekkere hapjes opeten. Selective bestaat uit één soort brokjes die alles bevatten wat uw konijn nodig heeft om gezond en fit te blijven. Deze voeding is zeer vezelrijk zodat uw konijn er goed op moet kauwen (dit helpt bij het afslijten van zijn tanden) en de vezels zorgen tevens voor een betere spijsvertering. Daarnaast bevat Selective een zogenaamd prebioticum dat ervoor zorgt dat de goede bacteriën in de darmen extra gevoed worden wat ten koste gaat van de ziekteverwekkende bacteriën. Supreme Science Selective bevat smakelijke kruiden en specerijen zodat uw konijn er met veel smaak van zal eten.

Hooi is het voornaamste onderdeel van de voeding van een konijn ....

Een konijn moet heel veel hooi eten. Het is een voer dat laag in energie zit en veel ruwe vezels bevat. Dit is goed voor de ontlasting (- maagdarmwerking), het gewicht  en voor het gebit.  Omdat het konijn de hele dag bezig is met eten slijten de kiezen goed op elkaar. We adviseren om minstens net zoveel hooi te geven als het konijn groot is.

Wat kun je bereiken met goed voer?

Als je horizontale richels - ribbels op de tanden ziet ontstaan dan kun je door het aanpassen van de voeding en extra vitamine D geven het ontstaan van ADD - Acquird Dental Disease - gebitselementen voorkomen.

Hieronder is het resultaat te zien van de voeraanpassing ....

Andere vormen van ADD kiezen ....

Niet alleen haken ontstaan op de kiezen, maar er zijn ook andere uitings vormen van ADD namelijk afwijkende kiezen qua vorm en structuur.

Een konijn met ADD kan goed leven zonder dat het een goed gebit heeft ....

Als er een afwijkend gebit is ontstaan kan het konijn geen hooi en harde groentes eten en zal het moeite hebben om bladgroente weg te kauwen. Daar en tegen kan het konijn wel zachtere groentes en brokjes eten. Een slecht gebit is geen reden om het konijn in te laten slapen als het actief en vrolijk is en graag wil eten! Geef een konijn met een dergelijk slecht gebit met water verweekte brokjes - dit eten ze graag op.

We brengen ADD kiezen door middel van slijpen in model. Je kunt beter niet proberen deze iezen te trekken dat lukt gewoon niet.

Op de foto hierboven zie je dat we de ADD kiezen in model hebben geslepen.

Op röntgenfoto's is ook goed te zien dat de gebitselementen (tanden en kiezen) ten gevolge van ADD aangetast worden.

PSADD - Progressive Syndrome of Acquired Dental Disease

ADD is een progressieve afwijking. De ADD wordt steeds erger en je ziet dat de afwijkingen aan de kiezen steeds erger worden in de loop van de tijd. Bij konijn Gijs is te zien dat de tanden en kiezen steeds slechter worden.

Ook kan er voedsel vast komen te zitten tussen de kiezen ....

Niet alleen haken of raar gevormde kiezen kunnen ontstaan. We zien ook dat er ruimtes tussen de kiezen komen waar voedsel in vast komt te zitten.

Ons voedingsadvies voor konijnen ....

Een verkeerde voeiding kan aanleiding geven tot gebits problemen. Voorkom het ontstaan van gebitsproblemen, geef een konijn de juiste voeding ....

We willen benadrukken dat het voeren van de juiste voeding veel gebitsproblemen kan voorkomen!

Als er een probleem ontstaan is dan proberen we de achteruitgang van de tanden en kiezen af te remmen door vitamine D en C te laten geven.

Vitamine C en D advies per kg lichaamsgewicht:

Vitamine C om de kiezen beter vast te laten komen te zitten: 1x daags 70-80 mg per kg konijn
1x daags 1 tablet per kg geven. Tablet(ten) vergruisd door wat eten geven of met beetje dwangvoeding ingeven

Bij een drogist kinder vitamine C van 70 mg tabletten halen (of 2x een tablet van 40 mg van Beaphar bij een dierenwinkel halen).

Vitamine D geven om de tanden en kiezen te versterken: 1x daags 1 druppel per kg geven op wat eten druppelen en zo geven.

Bij een drogist halen: Kids vitamine D van Davitamon voor 0 - 4 jaar.

Gebruik de variant op waterbasis met 10 µg in 10 druppels 1 druppel is 1 µg. 10 druppels is 400 IE of IU - 1 druppel is 40 IE.
Druppels op waterbasis / Aquosum

Disclaimer: we adviseren de vitamine D en C alleen te gebruiken bij konijnen die last hebben en niet bij gezonde dieren ter voorkoming van het eventueel ontstaan van gebitsproblemen. Voorkom het ontstaan van gebitsproblemen door het geven van de juiste voeding.

Zie ons voedingsadvies uitgewerkt in een piramide:

 Olifantstanden of Prognathisme is een te lange onderkaak bij het konijn

We noemen dit een onderbeet of malocclusie van de snijtanden. De snijtanden slijten niet op elkaar en worden veel te lang. De ondersnijtanden steken voor de bovensnijtanden naar boven.

Onderbeet ten gevolge van een erfelijke afwijking...

Er komt een genetische afwijking voor bij het konijn waarbij de bovenkaak te kort is. Hierdoor lijkt het alsof de onderkaak te lang is een zogenaamde onderbeet. Op de leeftijd van 8-10 weken zien we meestal de eerste problemen ontstaan. Het is belangrijk dat je als eigenaar de tanden controleert als je een jong konijn aanschaft! Je kunt de lippen naar de zijkant trekken en de tanden bekijken.
 

Zie het verschil bij jonge konijnen met een normaal gebit en jonge konijnen met een afwijkend gebit ....

Bij deze jonge konijnen zie je al vroeg dat deze afwijking problemen gaat geven. De snijtanden slijten niet op elkaar en de tanden zullen door blijven groeien.

Als je in het achterhoofd houdt dat de onder- en bovensnijtanden allebei 2 tot 2,4 mm per week groeien, dan groeien de tanden 10 cm per jaar!

Je kunt je voorstellen dat als deze tanden niet goed slijten dit problemen tot gevolg zal hebben! Normaal is de groei en de slijtage in evenwicht ....

De tanden gaan wonden veroorzaken in het slijmvlies van de bek en het konijn zal uiteindelijk niet meer kunnen eten.

Er zijn een aantal opties om dit probleem aan te pakken

1. tanden knippen

2. tanden slijpen

3. tanden trekken

Hieronder een ouder konijn waarbij al jaren de tanden worden ingekort ....

De beste behandeling...

De beste behandeling bestaat uit het trekken (extractie) van de snijtanden. Dit kan gelukkig al op jonge leeftijd. We krijgen bijna iedere paar weken wel een ouder konijn aangeboden waarbij dit probleem al die tijd al bestaat. Bij deze konijnen zijn de snijtanden iedere paar weken ingekort. Ons advies is dan om de snijtanden te trekken door middel van een operatie. Het konijn kan, ondanks dat het niet kan knagen, zich hierna goed redden en je kan het eten, zoals hooi, in kleine stukjes aanbieden.

Zie hieronder 2 konijnen die een paar dagen na de tand extractie lekker aan een groente verwenmaaltijd zitten.

Afwijkend gebit ....

Als de tanden niet op elkaar slijten dan groeien de tanden door en ontstaat er een afwijkend gebit. Zie de foto hieronder. Op de rechterfoto is duidelijk te zien dat de ondersnijtanden veel te lang zijn, ze slijten niet op de boven snijtanden. De stand van de kiezen is echter wel goed! Op de linkerfoto is een normaal gebit van een konijn te zien.

Een konijn met afwijkende tanden en kiezen ....

Af en toe zie je een konijn met prognathisme van de snijtanden en een malocclusie van de kiezen. Normaal heb je alleen een te lange onderkaak en slijten de tanden niet op elkaar, maar sluiten de kiezen mooi aan op elkaar. Zie de kiezen op de foto's hierboven. Dan is het advies tand extractie en kan een konijn een goed, maar tandenloos leven tegemoet gaan. Maar als naast de tanden ook de kiezen niet op elkaar aansluiten dan is de prognose slecht. Als je de tanden trekt dan ben je er niet: de kiezen zullen op regelmatige basis behandeld moeten worden.

We hebben de tanden van Doris getrokken en de kiezen behandeld, maar ze is niet oud geworden. De afwijkende stand van de kiezen was eenvoudig te erg.

Een erfelijk probleem ....

 oo = lijder (in 81% van de gevallen afwijking te zien)